Hans Lyklema overleden

Op 31 oktober is Hans Lyklema, de nestor van onze werkgroep, op 86-jarige leeftijd overleden. Hij was vanaf de oprichting in 2008 bij onze werkgroep betrokken. Tot op het laatst heeft hij zich, naast zijn werk als chemicus, ingezet voor duurzaamheid in het algemeen, en voor de inzichtelijke maat van de Voetafdruk in het bijzonder. Hij was wars van alles wat met het uitdrukken van waardes in geld te maken had. Geld kun je immers opblazen zonder dat er een reële waarde achter ligt. De Voetafdruk is echter gerelateerd aan wat de Aarde ons aan kostbaars te bieden heeft. Hij vond dat het betalingssysteem eigenlijk geheel op de Voetafdruk gebaseerd zou moeten zijn.

Uit onderstaande toespraak van onze voorzitter, Jan Juffermans, uitgesproken op de uitvaartplechtigheid van Hans, blijkt dat Hans Lyklema al in 1997 heeft gepleit voor een quoteringssysteem!

Over Hans en de Voetafdruk

"Hans was mede-oprichter van de Werkgroep Voetafdruk Nederland, the Dutch Footprint Group. Dat was in 2008. Het is een groep van zeven á acht mensen uit alle hoeken van het land. Ik mag gerust zeggen, dat Hans altijd graag naar onze bijeenkomsten kwam, gemiddeld om de 6 weken, de laatste tijd in Amersfoort, in het gebouw van de One Planet Foundation. We werden een vriendengroep.

1997

"Kort wil ik iets vertellen hoe die werkgroep begon. En vooral over de rol van Hans. Ik werkte destijds op De Kleine Aarde in Boxtel, en we werden in 1997 actief met het Canadese model van de mondiale Ecologische Voetafdruk. In onze eerste publicatie over dat model namen we een stukje tekst op van een zekere prof. Hans Lyklema, die we niet kenden.

 

 

(Dit is het stukje over het voorstel uit 1997 van Hans Lyklema in de NRC, zoals gepubliceerd in “Hoeveel Aarde nemen we (on)eigenlijk in beslag? Nut en noodzaak van Ecological Footprints“, door Jan Juffermans, uitgave De Kleine Aarde, Boxtel 1998.)

"Het was de essentie uit een ingezonden stuk, dat Hans eerder dat jaar publiceerde in de NRC. Hij deed een pleidooi voor een ‘Energie-chipknip’, in combinatie met een jaarlijks ‘energiebudget’.

"Dus hij bleek een voorstander van quotering of rantsoenering, voor een effectieve limitering en eerlijke verdeling van fossiele energie. Dat sloot perfect aan bij de idealen van De Kleine Aarde. Maar we hadden toen nog geen contact met hem.

2007

"In 2007, dus precies 10 jaar later, kwam er op De Kleine Aarde een vraag binnen van Hans Lyklema uit Wageningen: of hij een keer langs kon komen om over de Voetafdruk te praten. Dat werd een aangename kennismaking.

"Het belangrijkste was toen zijn opmerking: "Jan, had ik dat Voetafdrukmodel maar eerder gehad, dan had ik mijn studenten beter kunnen duidelijk maken hoe we er voorstaan op onze Aarde". Hij had namelijk de indruk dat dat bij diverse studenten niet goed gelukt was…

"We besloten een quoteringsgroep op te richten. Dat werd de Werkgroep Voetafdruk Nederland met aanvankelijk 4 leden, maar groeide langzaam door. We maakten bijvoorbeeld enkele publicaties, een website, organiseerden een expert meeting, en namen deel aan enkele bijeenkomsten op Europees niveau.

2017

"Ook op 20 november zitten we weer in Brussel voor een conferentie over quotering. Op voorstel van Hans gebruiken we al enkele jaren de eenvoudige formule B X V, Bevolking X Voetafdrukken, ofwel de totale Voetafdruk van de mensheid is het product van het aantal mensen op Aarde en hun gemiddelde Voetafdruk.

"Dat totaal verklaart de ernstige overbelasting van de Aarde, de overshoot. En Hans legde zelf altijd de grootste nadruk op de noodzaak én de mogelijkheden de overbevolking tegen te gaan. Daar hebben we diverse artikelen en beleidsvoorstellen voor gemaakt.

"Hans heeft tot op het laatst actief meegedaan.

"Op 18 augustus hadden we gelukkig nog een aangename reünie in ‘De Beken’, hier in Renkum, samen met onze partners.

"Na de bestralingen was Hans zelfs weer aanwezig bij onze vergadering van 19 september. Dat was hoopgevend. Hij kon toen zijn meegebrachte lunch weer zelf opeten, zij het langzaam.

"Hans heeft ook zeer onlangs nog een college gegeven over de Voetafdruk, voor de studenten van Jaco Appelman, lid van onze werkgroep, en verbonden aan de Universiteit Utrecht. Zijn specialisme is Bio-mimicry.

"Maar, toen we op 24 oktober weer vergaderden had Hans zich de dag ervoor helaas moeten afmelden. Het kon niet meer. Hij kon niet meer. Het was direct een grote domper op de vergadering. We zullen Hans ontzettend missen, zijn doorzettingsvermogen en kracht van argumenteren, maar ook zijn vriendelijkheid, opgewektheid en levenslust.

(Jan Juffermans, 6 november 2017)